Μαρία Γενιτσαρίου

Εικαστικός, Καλλιγράφος | Ελλάδα

Η Μαρία Γενιτσαρίου είναι εικαστικός με κύριο μέσο έκφρασης τη καλλιγραφία. Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1966. Σπούδασε γραφικές τέχνες στη σχολή Βακαλό, ζωγραφική και εικονογράφηση στο εργαστήριο του Αντώνη Απέργη στις σχολές Πετρά, ενώ ταυτόχρονα πειραματίζεται σε διάφορα ελεύθερα εργαστήρια προσπαθώντας να ανακαλύψει το προσωπικό εκφραστικό της μέσο. Από το 1993 ασχολείται με την Ελληνική καλλιγραφία. Συνειδητοποιεί ότι το βασικό συστατικό για την ολοκλήρωση των έργων τέχνης που δημιουργούσε ήταν η μορφή των κειμένων, οι λέξεις γραμμένες με διαφορετικές γραμματοσειρές ήταν στην ουσία μέρος του έργου αλλά και καταλυτικός παράγοντας μεταμόρφωσής του. Λόγω πλήρους έλλειψης εκπαίδευσης πάνω στο θέμα στην Ελλάδα, μελετά Ελληνική Παλαιογραφία στο Τμήμα Παλαιογραφίας του ΜΙΕΤ με καθηγητή τον Αγαμέμνωνα Τσελίκα και ψάχνει χειρόγραφα και πηγές εντός και εκτός Ελλάδας. Σκοπός της είναι να συγκεντρώσει και να μελετήσει όσες περισσότερες Ελληνικές γραμματοσειρές γίνεται αλλά και να αναπαράγει τα εργαλεία και μέσα γραφής και εικονογράφησης τους. Με μέσον εργαλεία γραφής του χθες και του σήμερα χρησιμοποιεί αυτούσιες ή διασκευάζει αυτές τις γραφές μετατρέποντάς τες σε έργα τέχνης με μεγάλο αριθμό εκθέσεων στο ενεργητικό της ενώ ταυτοχρόνως τις διδάσκει σε σεμινάρια καλλιγραφίας. Έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές και συλλογές διεθνών ιδρυμάτων εντός και εκτός Ελλάδας (σε μόνιμη έκθεση στα Κέντρο Καλλιγραφίας της Βιέννης, Αυστρία, και στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, Κωνσταντινούπολη). Πιστεύοντας ότι η καλλιγραφία έχει αμέτρητες δυνατότητες εφαρμογών στο σήμερα αλλά αποτελεί ταυτοχρόνως ένα σημαντικό εργαλείο αυτοεξερεύνησης συμμετέχει σε προγράμματα προώθησής της στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η Μαρία Γενιτσαρίου συμπράττει με την συλλογικότητα εικαστικών καλλιτεχνών ARC – Art Revisited Collective από τον Ιούνιο 2021.

ΔΗΛΩΣΗ

Όταν πρωτοείδα ελληνικά διακοσμημένα χειρόγραφα, αυτό που με εντυπωσίασε ήταν η διαφορετική αίσθηση που αποκτούσε το κείμενο ανάλογα με τη γραφή και τη διακόσμηση που είχε επιλεγεί για το εκάστοτε χειρόγραφο. Πως οι λέξεις και τα γράμματα αποκτούσαν όγκο και δύναμη στις επίσημες μεγαλογράμματες γραμματοσειρές ή γινόντουσαν ανάλαφρα στολίδια στις μαργαριτόπλεκτες μικρογράμματες. Το δεύτερο στοιχείο που με εντυπωσίασε ήταν το φως και η διαφάνεια που απέπνεε το χειρόγραφο ως έργο τέχνης. Από τότε μελετώ χειρόγραφα, διασκευάζω ιστορικές γραμματοσειρές, αναζητώ υλικά και πειραματίζομαι χαράζοντας την δική μου διαδρομή στην τέχνη της καλλιγραφίας ως εικαστικό έργο. Και για να το περιγράψω καλύτερα θα χρησιμοποιήσω τα λόγια του Λευκάδιου Χερν:

«Επειδή οι άνθρωποι δεν μπορούν πια να δουν το χρώμα, τις αποχρώσεις που έχουν οι λέξεις, τη μυστική φαντασματική κίνησή τους, επειδή δεν μπορούν να αφουγκραστούν το ψιθύρισμα των λέξεων, το θρόισμα που κάνουν τα γράμματα το ένα μετά το άλλο, το ονειρεμένο φλάουτο, τα ονειρεμένα τύμπανα που απαλά και παράξενα παίζουν οι λέξεις, επειδή δεν αισθάνονται το μορφασμό των λέξεων, το συνοφρύωμα και την έξαψη των λέξεων, το κλάμα, τη λύσσα, το πανδαιμόνιο και την ανταρσία των λέξεων, επειδή δεν αισθάνονται καθόλου τη λάμψη των λέξεων, το άρωμα και τη δυσοσμία τους την απαλότητα ή τη σκληράδα, τη στέγνια ή τους χυμούς των λέξεων, είναι λόγος αυτός να μην προσπαθήσουμε να τους ωθήσουμε να τα ακούσουν, να τα δουν να τα αισθανθούν όλα αυτά;»

ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

Είδος: Καλλιγραφία, Ζωγραφική, Γλυπτική με χαρτί, Κατασκευές

Μέσο: Μελάνη και υδατογραφία σε χαρτί, γραφές με πενάκι και φτερό, κατασκευές

Ύφος: Γραφή, Συμβολισμός, αισθητική εικασία

Θέματα: –

Εργαστήριο: Αθήνα & Σαλαμίνα, Ελλάδα

Ενώσεις: –

Φάσμα Τιμών: €600-15000

Διεθνής Κλίμακα:
EMERGING | HIGH-POTENTIAL| MID-CAREER | ESTABLISHED

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΕΡΓΑ

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ

ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ

«Ηχογραφίες», Επιμέλεια Ειρήνη Παλιούρα, Γκαλερί της Έρσης Αθήνα 2017.

«Μύθοι, παραμύθια & ποιητικά όνειρα», Επιμέλεια Ειρήνη Παλιούρα Γκαλερί της Έρσης Αθήνα 2016.

«Μύθοι και παραμύθια», Επιμέλεια Γεωργία Τσέρη, Follow your art Gallery, Κύθηρα 2016.

«Ποίησης Καλλιγραφία», Ιδρυμα Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού, Αθήνα 2015.

«Ιαπωνικοί μύθοι, Λευκάδιος Χερν», Επιμέλεια Δημοσθένης Αγραφιώτης Γκαλερί Beton 7 Αθήνα 2014.

.

ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ
(επιλογή)

“Αλησμόνητες Πατρίδες: Σύμβολα και Μνήμες“, Σύλληψη και επιμέλεια Πάρης Καπράλος, στο πλαίσιο του φεστιβάλ “ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ 1922-2022 Μια θάλασσα μνήμες…και γινήκαμε όλοι ένα”, που διοργάνωσε ο Δήμος Καλαμαριάς, τιμώντας τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική ΚαταστροφήΠινακοθήκη Πολυχώρου Τέχνης ‘Remezzo’, Καλαμαριά/Θεσσαλονίκη 2022

“Memorial“, επιμέλεια Ράνια Καπελιάρη, Πολεμικό Μουσείο, Αθήυνα 2022

“Σύγχρονοι εικαστικοί δημιουργοί“, Σύλληψη και επιμέλεια Πάρης Καπράλος, Myrό Gallery, Θεσσαλονίκη 2022

“Μελάνι σε χαρτί 3”, Σύλληψη και επιμέλεια Πάρης Καπράλος, Myrό Gallery, Θεσσαλονίκη 2022

“Ευτοπία“, σύλληψη & επιμέλεια Πάρης Καπράλος, Chili Art Gallery, Αθήνα 2022

“Διασταυρώσεις“, Σύλληψη και επιμέλεια Πάρης Καπράλος, Τεκμηρίωση Μαρία Γενιτσαρίου, Myrό Gallery, Θεσσαλονίκη 2022

5η Art Thessaloniki International Art Fair, Συμμετοχή με την Chili Art Gallery, με παρουσίαση σειράς γλυπτών  που συνδημιούργησε μαζί με τον Σταύρο Κοτσιρέα, Επιμέλεια: Πάρης Καπράλος, HELEXPO, Θεσσαλονίκη, 2021.

“Μελάνι σε χαρτί“, Σύλληψη και τεκμηρίωση: Πάρης Καπράλος, Επιμέλεια: Dr. Sasha Chaitow, The Attic Gallery, Κέρκυρα, 2021. 

«United by Calligraphy», Υπουργείο Πολιτισμού της Ρουμανίας, Βουκουρέστι, Ρουμανία, 2020.

 

«Το σχήμα του νερού», Ιδρυμα Εικαστικών τεχνών Τσιχριτζή, Επιμέλεια Ράνια Καπελιάρη, Αθήνα, 2019.

«Αισθήματα χωρίς τόπους», Myrό Gallery, Eπιμέλεια Πάρης Καπράλος & Γιώργος Αλισάνογλου, Θεσσαλονίκη, 2019.

4η Art Thessaloniki International Art Fair, Συμμετοχή με την Karouzos Gallery Zurich, HELEXPO, Θεσσαλονίκη, 2019.

«Expocalligraphia International», Υπουργείο Πολιτισμού της Ρουμανίας, Βουκουρέστι, Ρουμανία, 2019.

«ORF Long night of Museums», Κέντρο Καλλιγραφίας της Βιέννης, Αυστρία, 2019.

«Metamorphose», Galerie Karouzou, Ζυρίχη, Ελβετία, 2019.

«Αφιέρωμα στον Νίκο Καββαδία», Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, επιμέλεια: Ράνια Καπελιάρη, Πειραιάς, 2019

«Το τρένο του φόβου», συμμετοχή με καλλιγραφική εγκατάσταση στο “Τρένο στο Ρουφ”, επιμέλεια: Ράνια Καπελιάρη, Αθήνα 2018.

«Οι νέοι δημιουργούν για το βιβλιο», συμμετοχή στο πλαίσιο της διοργάνωσης “Αθήνα, παγκόσμια Πρωτεύουσα του βιβλίου», επιμέλεια: Ράνια Καπελιάρη, Contemponary Space Athens, Αθήνα 2018

«Θαλασσογραφήματα 2017», Αναργύρειος και Κοργιαλένειος Σχολή Σπετσών (Α.Κ.Σ.Σ.), διοργάνωση: Gallery Floraki, Σπέτσες 2017

«Ιnvisible cities/ Αόρατες Πόλεις» -αφιέρωμα στον Ιταλο Καλβίνο, Ιταλικό Ινστιτούτο, Αθήνα 2015

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ (επιλογή)

«Τσουνάμι: 29 χαϊκού από επιζήσαντες της φυσικής καταστροφής στην Ιαπωνία το 2011», εκδόσεις Μανδραγόρας, Αθήνα 2016

«Το ταξίδι του αστεριού και η ιστορία της Ίριδας», Σοφία Πελοπονησίου, εκδόσεις Μικρή Άρκτος, Αθήνα 2016

«Τα μικρά Β΄», Γιώργος Δουατζής εκδόσεις Εξάντας, Αθήνα 2004.

 

 

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΕΡΓΟΥ
(επιλογή)

Hyatt Regency Thessaloniki -Main Business Room, με την επιμέλεια του Πάρη Καπράλου και την ευθύνη της Myrό Gallery, Θεσσαλονίκη 2022

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ- ΟΜΙΛΙΕΣ (επιλογή)

Εργαστήριο Γραφικών Τεχνών ΑΣΚΤ, ακαδημαικό έτος 2020-2021

«Οι γραφές του 21»», Οπτικοακουστική παραγωγή Πολιτιστικού Ιδρύματος Τράπεζας Πειραιώς, στο πλαίσια των εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821, Μάρτιος 2021

Εργαστήριο καλλιγραφίας – stop motion animation, Animated calligraphy, ΑΝΙΜΑSYROS 13, Σύρος, 2020.

«Epic emigration museum», 4ο φεστιβάλ Ελληνικής επιχειρηματικότητας και τεχνών, διοργάνωση: Ελληνική κοινότητα της Ιρλανδίας, Δουβλίνο, Ιρλανδία, 2020,

Παγκόσμιο συνέδριο Βιβλιοθηκονομίας IFLA, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 2019.

Σεμινάριο για παιδιά, Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 2019

«Η αισθητική της γραφής», Σειρά σεμιναρίων, Bateau Lavoir, Χώρος τεχνων και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, Κηφισιά, Αθήνα, 2019-2020

«Μονοκονδυλιές», Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός, Ομάδα Ηistoristai 2019.

Σεμινάρια καλλιγραφίας, στο Πολιτιστικό Ιδρυμα της Τράπεζας Πειραιώς, Αθήνα 2017-18-19

ΕΡΓΑ

Οι γραφές του '21

Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς παρουσιάζει «γραφές του ’21» σε ένα σύντομο video, με την εικαστικό καλλιγράφο Μαρία Γενιτσαρίου. Ποια ήταν τα υλικά και ποια τα εργαλεία γραφής την προεπαναστατική και την επαναστατική περίοδο; Με τι έγραφε ο Μακρυγιάννης, με τι ο Καποδίστριας; Ποιοι διέθεταν μόνο πλάκα σχιστολίθου και κονδύλι; ποιοι καλαμάρι, φτερό, καλάμι, κονδυλοφόρο και στυπόχαρτο; πώς έφτιαχναν μελάνι από φούμο; τι εξασφάλιζε το βουλοκέρι; Πώς γράφθηκαν όσα σήμερα αποτελούν τα γραπτά τεκμήρια της Ελληνικής Επανάστασης και της πρώτης διοίκησης του ελληνικού κράτους;

Video: Γιώργος Κυβερνήτης, Έλια Καλογιάννη

Ήχος: Κωνσταντίνος Χαϊκάλης

Μουσική: TwoStep

..

Ομιλία στα εγκαίνια μιας έκθεσης αφιερωμένης στο έργο του Παύλου Μωραΐτη

Σε ειδική εκδήλωση στο πλαίσιο των εγκαινίων μιας μοναδικής, για τα ελληνικά δεδομένα, έκθεσης υπό τον τίτλο «Αποδεικνύοντας το Πυθαγόρειο Θεώρημα – Καλλιγραφικές Απεικονίσεις του Παύλου Μωραΐτη» που έλαβε χώρα στο Ευγενίδειο Ίδρυμα το Νοέμβριο του 2014, η Μαρία Γενιτσρίου μίλησε για τη σημαντική προσωπικότητα και με την ευκαιρία ξενάγησε το κοινό στη σύγχρονη έννοια της καλλιγραφίας. Ο Παύλος Μωραΐτης (1937-2010), ένας Αλεξανδρινός καλλιγράφος μελετητής, κατά τη διάρκεια της ζωής του απεικόνισε με ύφος που παραπέμπει σε κλασικά χειρόγραφα περισσότερες από 140 αποδείξεις από τις 400 περίπου καταγεγραμμένες αποδείξεις του θεωρήματος. Στην έκθεση θα παρουσιάστηκαν χειρόγραφα που έχουν να κάνουν με την Αίγυπτο, την αρχαία Ελλάδα, τα μαθηματικά, την αστρονομία και την επιστήμη γενικότερα. Τα χειρόγραφα ζωγραφίστηκαν σε διάστημα 20 ετών σε βαμβακερό χαρτί με τη χρήση πληθώρας υλικών. Στόχος του καλλιγράφου ήταν να κάνει ελκυστικά τα θέματα των μαθηματικών και της επιστήμης ώστε να γίνουν πηγές έμπνευσης για σπουδαστές, εκπαιδευτικούς αλλά και το πλατύ κοινό. Τη Μαρία Γενιτσαρίου προλογίζει η κόρη του καλλιγράφου Ντέμη Μωραϊτου.

ΑΝΑΚΑΛΥΨΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Η καλλιγραφία τότε και τώρα

Στο video παρουσιάζεται συνέντευξη που δόθηκε τον Μάρτιο του 2001 στο περιθώριο έκθεσης καλλιγραφίας και μικρογραφίας της Μαρίας Γενιτσαρίου. Στη συνέντευξη αναφέρονται συνοπτικά οι πηγές της γνώσης μας για μετεγραφές και αντιγραφές κειμένων που επιβίωσαν στους αιώνες, του καλλιγράφους του χθες και του τώρα, την μεθοδολογία, και τα μέσα που χρησιμοποιούνται για να δημιουργηθούν τέτοιου είδους έργα.

..

Τεκμηρίωση της σειράς έργων «Ηχο-γραφίες»

Οι Ηχο-γραφίες της Μαρίας Γενιτσαρίου αφορούν μία ενότητα έργων όπου μουσική, στίχοι, νότες, μουσικά αντικείμενα και όργανα συνηχούν με γραμματοσειρές και περίτεχνη εικονογράφηση για να δημιουργήσουν μία εικαστική συμφωνία.Τα έργα δομούνται γύρω από το μουσικό πυρήνα τους. Κομμάτια από κατεστραμμένα μουσικά όργανα, τμήματα ή διακοσμητικά στοιχεία τους, παρτιτούρες και δίσκοι βινυλίου γίνονται το σημείο αναφοράς της αφήγησης. Το μπουζούκι, το ούτι, η κιθάρα, τα τύμπανα και άλλα όργανα, από μέσο εκτέλεσης των μουσικών κομματιών, μετατρέπονται σε όργανα για τη σύνθεση των έργων. Προσδιορίζονται εκ νέου, καθώς εντάσσονται σε ένα νέο αφήγημα, με έντονο το διακειμενικό στοιχείο, όπως το ορίζει η μετατροπή της χρήσης τους: από τον ήχο περνούν στην εικόνα. Η εικαστική αφήγηση ξετυλίγεται κυρίως πάνω σε περγαμηνές και χειροποίητα χαρτιά, διαμορφώνεται με πλούσια, βαθιά, αλλά και έντονα μελάνια και εμπλουτίζεται με λαμπερά φύλλα χρυσού και ασημιού.Τα μουσικά κομμάτια στα έργα αποτελούν τις προσωπικές προτιμήσεις της καλλιγράφου από διάφορα είδη. Ποικίλουν και εναλλάσσονται από την κλασική μουσική έως την έντεχνη, από τα παραδοσιακά τραγούδια στα ρεμπέτικα, και από τη μελοποιημένη ποίηση στο νανούρισμα. Προέρχονται από Ευρώπη και Ανατολή, και εκτείνονται χρονικά από το 17ο αιώνα έως και τον 20ό. Κοινή τους συνισταμένη ο ρομαντισμός: το συναίσθημα και η ατμοσφαιρικότητα. Καλλιγραφούνται σε διασκευασμένες ιστορικές γραμματοσειρές, επιλεγμένες βάσει της μουσικής που καλούνται να ακολουθήσουν. Όπως και η ίδια η καλλιτέχνης δηλώνει, «έχουν τροποποιηθεί, σα να διασκευάζεται ένα μουσικό κομμάτι». Το γραφικό νήμα με τις φόρμες, τις εντάσεις, τα βάθη και την τονικότητά του δίνει ρυθμό και αρμονία στις συνθέσεις, προσδίδοντάς τους οπτική μουσικότητα.Η καλλιτέχνης, λειτουργώντας ως συνθέτης, αρχικά δημιουργεί και διασκευάζει τις εικαστικές της μελωδίες, τις οποίες σε δεύτερο χρόνο ερμηνεύει εντυπώνοντάς τες με το μοναδικό της τρόπο, για να προσκαλέσει, τέλος, το θεατή να συμμετάσχει στο προσωπικό της εικαστικό κοντσέρτο.

Ειρήνη Παλιούρα
Ιστορικός της Τέχνης και Εκτιμήτρια

Κείμενο τεκμηρίωσης για την έκθεση «Ηχο-γραφίες», Γκαλερί της Έρσης, Αθήνα 2017

Μύθοι, παραμύθια & ποιητικά όνειρα

Έχοντας έναυσμα και αφετηρία τους μύθους και τα παραμύθια η εικαστική καλλιγράφος Μαρία Γενιτσαρίου επιχειρεί μία καινοτόμο προσέγγιση οπτικοποίησης της αφήγησης.Με βασικά υλικά το μελάνι και την περγαμηνή και τεχνικό μέσο πρωτίστως την καλλιγραφία, η καλλιτέχνις αποδίδει το κείμενο με τη διαφορετική δυναμική των γραφικών σημείων. Άλλοτε με εκφραστικές, συνδυασμένες καμπύλες, και άλλοτε με ασύνδετες, γωνιώδεις φόρμες, τα γράμματα αποκαλύπτουν τις ιδιαίτερες μορφοπλαστικές τους ποιότητες. Το γραφικό νήμα, πέραν της μεταφοράς του λόγου και του νοήματος, λειτουργεί και αυτόνομα ως αισθητικό σημείο, χαράσσοντας τα δικά του μονοπάτια στο χώρο της αμιγώς εικαστικής σύνθεσης.Η εικονογραφική πλαισίωση, με ρεαλιστικές αναπαραστάσεις τοπίων, αντικειμένων και γεωμετρικών μοτίβων, εμπλουτίζει και χρωματίζει το αισθητικό σύνολο άλλες φορές με λιτές, γήινες τίντες, και άλλες φορές με έντονα, ζωηρά χρώματα.Τα έργα περνούν στο χώρο και αποκτούν τρισδιάστατη υπόσταση ως ιδιόμορφες κατασκευές από ξύλινα κυτία, βάσεις και μεταλλικούς σκελετούς με ένθετα πολλές φορές αντικείμενα ή πολλαπλά επίπεδα περγαμηνής.Στο σύνολό τους, οι συνθέσεις επιτυγχάνουν να τοποθετήσουν στον υλικό χώρο τις νοητικές αφηγήσεις, διατυπώνοντάς τες αισθητικά, και σχηματοποιώντας τες εικαστικά.Η λογοτεχνία, η καλλιγραφία, η ζωγραφική και η κατασκευή παύουν να είναι ξεχωριστές μορφές έκφρασης, ενώνονται και γίνονται ολότητα. Οι λέξεις γίνονται εικόνα, και τα νοήματα γίνονται πολύχρωμα ταξίδια και όνειρα…..

Ειρήνη Παλιούρα
Ιστορικός της Τέχνης και Εκτιμήτρια

Κείμενο τεκμηρίωσης της έκθεσης «Μύθοι, παραμύθια & ποιητικά όνειρα», Γκαλερί της Έρσης, Αθήνα 2016

Η ΜΑΡΙΑ ΓΕΝΙΤΣΑΡΙΟΥ ΣΤΑ MEDIA

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ
Οι γραφές του ’21 -Παρουσίαση από την εικαστικό και καλλιγράφο Μαρία Γενιτσαρίου (Μάρτιος 2021, ηλεκτρονική έκδοση περιοδικού Αρχαιολογία)

Αισθήματα Χωρίς Τόπους | Μαρία Γενιτσαρίου: H μαγεία της ποίησης και της καλλιγραφίας (Νοέμβριος 2019, Arts & Antiques CCR)

P46 – Calligraphy 3 Ελληνικές γραμματοσειρές, μια γνώση που χάνεται (11ος-13ος αιών.) (Νοέμβριος 2018, EVENTORA)


ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Μαρία Γενιτσαρίου: Μία εικαστικός για τον Λευκάδιο Χερν (Αύγουστος 2012, Lefkada News)